haçan eğrisi ne demek?

Haçan eğrisi, hız-zaman grafiği üzerinde ivmenin zamana göre değişimini gösteren eğridir. Bir başka deyişle, ivmenin türevidir. Haçan (İngilizce: jerk, jolt, surge veya lurch) olarak da adlandırılır.

Fizikte, bir cismin haçanı, ivmesinin değişim oranı olarak tanımlanır. Yani, bir cismin ivmesi ne kadar hızlı değişiyorsa, haçanı da o kadar büyük olur.

Haçan, özellikle konfor ve güvenlik açısından önemlidir. Örneğin, bir asansörün veya bir trenin hareketi sırasında ani hızlanma ve yavaşlamalar, yolcuların rahatsız olmasına neden olabilir. Bu nedenle, mühendisler, araçların tasarımında haçanı en aza indirmeye çalışırlar.

Haçan, şu şekilde formüle edilir:

j = da/dt = d²v/dt² = d³x/dt³

Burada:

• j: haçan (m/s³)
• a: ivme (m/s²)
• v: hız (m/s)
• x: konum (m)
• t: zaman (s)